آیا محلول ضدعفونی الکلی می‌تواند قارچ و کپک را از بین ببرد؟ | راهنمای علمی و راهکارهای کاربردی

شناخت قارچ و کپک و چالش‌های ضدعفونی

تعریف و ویژگی‌های قارچ و کپک

• یوکاریوت پیچیده: قارچ‌ها و کپک‌ها مانند گیاهان و جانوران سلول‌های سازمان‌یافته و نوکلئوس دارند که آن‌ها را از باکتری‌ها متمایز می‌کند.
• اسپورسازی: این ارگانیسم‌ها با تولید اسپورهای مقاوم قادر به تحمل دماهای بالا، خشکی و حتی برخی مواد شیمیایی می‌باشند. اسپورها به‌راحتی به هوا منتقل شده و پس از رسیدن به شرایط مناسب، جوانه می‌زنند.
• دیواره سلولی کیتینی: برخلاف باکتری‌ها که دیواره سلولی پپتیدوگلیکان دارند، دیواره سلولی قارچ‌ها از کیتین ساخته شده که بسیار مقاوم و غیر قابل نفوذ برای محلول‌های ضدعفونی ضعیف است.

چرا الکل چالش دارد؟

• هدف قراردادن غشای لیپیدی: الکل با دناتوره کردن و حل‌کردن چربی‌های غشاء سلولی میکروب‌های ساده (ویروس‌ها و باکتری‌ها) را از بین می‌برد اما اسپورها و دیواره قوی کیتینی قارچ‌ها نیاز به تماس طولانی‌تر یا قدرت نفوذ بیشتری دارند.
• سرعت تبخیر بالا: الکل‌های با غلظت معمولی (۶۰–۷۰٪) در عرض چند ثانیه تبخیر می‌شوند؛ این زمان کوتاه ممکن است برای تخریب کامل ساختار سخت اسپورها کافی نباشد.
• غلظت و دما: برای اثرگذاری مؤثر روی سلول‌های قارچی، باید از الکل ۸۰–۹۰٪ استفاده شود و در دمای مناسب (۲۰–۳۰°C) نگهداری و مصرف گردد.
• نیاز به تماس مکانیکی: در برخی موارد، برای نفوذ بهتر الکل باید سطح قبل از اسپری یا مالش با برس نرم تمیز شود تا اسپورها از لای شکست‌ها و درزها خارج و در معرض الکل قرار گیرند.

مکانیسم اثر الکل بر قارچ و کپک

دناتوره کردن پروتئین‌ها

• الکل با تخریب پروتئین‌های غشای سلولی باعث نشت محتویات سلولی می‌شود؛ این مکانیسم برای قارچ‌های جوان موثر است.

غلظت و زمان تماس

• برای اثرگذاری روی اسپور‌های قارچ، غلظت الکل باید بالاتر از ۷۰–۹۰٪ و زمان تماس حداقل ۱۰ دقیقه باشد.