تفاوت الکل اتانول و ایزوپروپانول در ضدعفونی سطوح بیمارستانی

 مقایسه اتانول و ایزوپروپانول در ضدعفونی سطوح بیمارستانی

در این بخش، به مقایسه فنی و عملی بین این دو الکل می‌پردازیم تا مشخص شود در محیط بیمارستانی (سطوح محیطی، تجهیزات، دستگیره‌ها، تخت‌ها) کدام گزینه مناسب‌تر است.

 بازه غلظت مؤثر

• بر اساس توصیه‌های Centers for Disease Control and Prevention (CDC)، اتانول با غلظت 60٪ تا 95٪ برای سطوح می‌تواند مؤثر باشد. 
• مطالعات نشان می‌دهد که غلظت‌های خیلی بالا (مثلاً 90٪ یا بالاتر) ممکن است اثربخشی کمتری داشته باشند، زیرا تبخیر سریع‌تر رخ می‌دهد و زمان تماس با میکروب کاهش می‌یابد.
• در مقایسه، ایزوپروپانول نیز در بازه تقریباً مشابه مؤثر است، ولی حساسیت به نوع ویروس یا باکتری وجود دارد. مثلاً یک بررسی نشان داد که 70٪ ایزوپروپانول و 65٪ اتانول در حذف میکروب‌ها از ترقوه استتوسکوپ توانسته‌اند اثر مشابهی داشته باشند. 

 طیف میکروبی و ویروسی مؤثر

• اتانول: در بازه غلظت 60-80٪، علیه ویروس‌های چربی‌دار (enveloped viruses) مانند ویروس آنفولانزا، HIV و … مؤثر است.  همچنین، گزارش شده که اتانول عملکرد بهتری نسبت به ایزوپروپانول در برابر ویروس‌های بدون پوشش (non-enveloped viruses) دارد. 
• ایزوپروپانول: در اغلب موارد علیه ویروس‌های چربی‌دار عملکرد خوبی دارد، اما در برابر برخی ویروس‌های بدون پوشش و برخی باکتری‌ها ممکن است کمی ضعیف‌تر باشد. 

 زمان تماس و تبخیر

• یکی از فاکتورهای بسیار مهم در ضدعفونی سطح، زمان تماس (contact time) الکل با سطح یا میکروب است. اگر الکل خیلی سریع تبخیر شود، ممکن است فرصت کافی برای کشتن میکروب‌ها نداشته باشد.
• ایزوپروپانول به دلیل نقطه جوش بالاتر و تبخیر کمی کندتر، ممکن است کمی زمان تماس بیشتری بدهد؛ ولی از طرف دیگر سرعت خشک شدن آن برای سطوحی که باید سریع استفاده شوند، می‌تواند نقطه مثبت باشد. 

 تأثیر بر مواد و سطوح

• استفاده مکرر از الکل طبی می‌تواند بر برخی مواد (مثلاً پلاستیک‌های خاص، لاستیک، رنگ‌ها) تأثیر گذارد: لکه‌شدن، سخت شدن یا ترک خوردن. در راهنمای استفاده از الکل برای ضدعفونی سطوح آمده است: «از آنجا که الکل اشتعال‌پذیر است، استفاده برای سطوح بزرگ را محدود کنید و حتماً تهویه خوبی داشته باشید». 
• بنابراین، هنگام انتخاب برای سطوح بیمارستانی نظیر دستگیره‌ها، تجهیزات فلزی یا پلاستیکی، باید بدانید که چه جنسی دارند و آیا الکل انتخاب‌شده برای آن مناسب است یا خیر.

 هزینه، دسترسی و محیط عملیاتی

• از نظر هزینه و دسترسی، اتانول معمولاً در بسیاری از کشورها به‌صورت عمومی‌تر و با قیمت کمتر در دسترس است.
• در محیط بیمارستانی، ایزوپروپانول غالباً به عنوان گزینه استاندارد برای تمیزکاری سطح و تجهیزات حساس استفاده می‌شود. مثلاً شرکت‌های تجهیزات دارویی تمایل دارند از 70٪ ایزوپروپانول استفاده کنند. 
• اما اگر بخواهید برای کاربری عمومی یا مصارف خانگی یا بخش‌های غیرحساس بیمارستانی (مثلاً دفاتر، پذیرش، دستگیره‌ها)، انتخاب اقتصادی‌تر داشته باشید، اتانول گزینه خوبی است.